Introductie
Farmdesk heeft de voorbije jaren diepgaande expertise opgebouwd rond klimaatwetenschap in de landbouw. Begin 2024 lanceerden we Farmdesk Climate in de zuivelindustrie. Nu breiden we deze oplossing uit naar de aardappelverwerkende sector, die er even goed baat bij heeft om de klimaatimpact van aardappeltelers in beeld te brengen.
Farmdesk Climate maakt het mogelijk om de koolstofvoetafdruk van individuele landbouwbedrijven efficiënt te monitoren. Een groot deel van de benodigde gegevens wordt automatisch ingelezen, zodat met een minimum aan inspanning continu inzicht wordt verkregen en de boer actief betrokken is. Een mooi voorbeeld hiervan is de succesvolle uitrol van Farmdesk Climate in de zuivelsector voor Royal A-ware in België, waar in minder dan twee maanden tijd honderden melkveehouders werden opgestart met de nodige digitale ondersteuning, zonder tijdrovende individuele bedrijfsbezoeken.
Naast de klimaatimpact spelen in de aardappelsector ook waterkwaliteit, waterverbruik, bodemconditie en biodiversiteit een belangrijke rol. In deze studie ligt de focus op de klimaatimpact, de andere aspecten volgen later.
Methode
In deze publicatie presenteren we de eerste doorrekening van de koolstofvoetafdruk van de aardappelteelt op een akkerbouwbedrijf in Texel (Nederland) in het jaar 2024, berekend met Farmdesk Climate. Het bouwplan van dit bedrijf omvatte 71 hectare consumptieaardappelen, aangevuld met pootgoed, gerst, tarwe, maïs, gras, luzerne, peen en suikerbieten in de rotatie.
Op alle percelen voor consumptieaardappelen werd eerst een onkruidbehandeling uitgevoerd, gevolgd door een bemesting met runderdrijfmest of een compostmix. In de periode april tot begin mei werd vervolgens 3 ton pootgoed per hectare geplant, waarbij direct ook een eerste kunstmestgift, een schimmelbestrijding en een middel tegen aaltjes en ritnaalden werd toegediend. Na opkomst werd nog een keer kunstmest toegediend alsook enkele behandelingen gedaan met gewasbeschermingsmiddelen.
In de periode eind september tot begin oktober werd een totale opbrengst van 3390 ton aardappelen geoogst, bedoeld voor de productie van aardappelchips. Dit komt neer op een gemiddelde opbrengst van 48 ton per hectare. De helft van de opbrengst werd na de oogst direct gewassen en vervoerd naar de chipsfabriek. De andere helft werd na oogst met kiemremmer behandeld en bewaard in een geconditioneerde loods. Vanaf maart 2025 werden ook deze aardappelen gewassen en vervoerd naar de verwerker.
Farmdesk Climate geeft de koolstofvoetafdruk cradle to farm gate, dit betekent dat de koolstofvoetafdruk wordt berekend vanaf de oorsprong van alle inputs (zoals de productie van meststoffen) tot aan het moment dat het product de boerderij verlaat. Met andere woorden, alle broeikasgasemissies die direct of indirect verband houden met de landbouwactiviteiten op de boerderij worden meegenomen in de berekening.
Resultaten & bespreking
Als laatste stap in deze studie simuleerden we het effect van het gebruik van stikstof-fixerende groenbemesters als voorteelt op aardappelen, waardoor minder kunstmest nodig is. Hierbij werd aangenomen dat de gift van stikstofhoudende kunstmest werd verlaagd met 82 kg N/ha, terwijl de aardappelopbrengst gelijk bleef. Het netto resultaat is een daling van 97 kg CO₂-eq/ton naar 78 kg CO₂-eq/ton, een totale reductie van 19%.
Zoals weergegeven in de figuur hieronder, treedt de grootste reductie op bij bemesting: van 61 kg CO₂-eq/ton naar 34 kg CO₂-eq/ton, bijna een halvering. Emissies uit machinebewerkingen en teeltresten nemen iets toe, maar hebben een kleinere impact.
Resultaten & bespreking
"Verscheidene aardappelverwerkers in de Lage Landen hebben ambitieuze doelstellingen op het gebied van broeikasgasemissies, waterverbruik en biodiversiteit. Om deze doelen te bereiken, geloven wij stellig dat het essentieel is om akkerbouwers actief te betrekken, zonder hen te belasten met complexe administratieve tools. Farmdesk Climate biedt hiervoor een gebruiksvriendelijke en effectieve oplossing."
Referenties
[1] coolfarm.org
[2] Ponsioen, T., & Blonk, H. (2011). Case studies for more insight into the methodology and composition of carbon footprints of table potatoes and chips. www.blonkmilieuadvies.nl
[3] https://www.klimrekproject.be/akkerbouw/LCA_pilootboeren
